Aurrez aurre, politikariak nagusi gisa eta etxeko langileak langile gisa

Iparralde Globalak hausnarketa sakona egin behar du bultzatzen ari den eredu soziopolitikoari eta horrek hego globalean dituen ondorioei buruz. Nahita indarkeria eta gerra, pobrezia eta hondakinak sortu diren herrialdeak; emakumeen beharrak bermatu ezin izan diren herrialdeak, ezta haien giza eskubideak ere… Hor migrazioak sartzen dira jokoan, eta han eraikitzen dira zaintza-kate globalak. Kanporatu egiten dituzten edo herrialde desberdinetatik irten behar duten emakumeak, eta beste herrialde batzuetara etortzen direnak, non enplegatu behar duten eta Ipar Globaleko herrialde horietako beste pertsona batzuen zaintzaz arduratu behar duten.

Merkaturatze-kateak dauden bezala, XXI. mendean dena erosi eta saldu egiten da, eta zaintza ez da gutxiago. 2018an hasi ginen ikertzen zaintza-kontsumoak zer ezkutatzen duen. Denbora honetan bi ikerketa egin ditugu: ¿Quienes y como cuidan en Vitoria Gasteiz? (2018) eta Cuidadoras migradas. El sur en nuestro norte (2021). Bi ikerketetan nabarmentzen da Espainiako estatuak 189 LANE hitzarmena berretsi behar duela. Lege bidez, etxeko eta zaintzako langile diren 600.000 emakumeri enplegu feminizatua, arrazializatua eta oso prekarizatua eskainiko liekete.

Ekainaren 9an, gaur, Espainiako estatuak emakumeekin justizia egiteko aukera du, etxeko eta zaintzako lana duinduz, LANEren 189. hitzarmena berrestea bozkatzen baita. Baina ez gaitezen inozoak izan; patriarkatuaren aurka borrokatzen ari gara, eta hori irudia garbitzean gera daiteke, gero benetako inplementaziorik ez badago. Gizonek 80etan lortu zituzten eskubideak, zaintzan lan egiten duten emakumeek oraindik ez dituzte. 42 urte geroago, emakumeen garaia iritsi da, ugalketa-lanak eskubide guztiak lor ditzakeenean, sektore horretan lan egiten duten hiru emakumetik bat pobrezian bizi baita.

Zaintza komunitarioko sistema publiko bat eskatzen dugu, gizonek zaintzaren aurrean duten erantzunkidetasuna, eta lehentasunen aldaketa bat politiketan, kapitala zentrotik lekualdatuz eta zaintza bertan kokatuz. Baina bitartean makroegituren aurka borrokatzen jarraitzen dugu. Zehazki, lan-zuzenbideak bidegabeki tratatu dituen milaka emakume migratu eta ez migraturen bizitza eralda daiteke.

198 LANE hitzarmena onartu eta ezartzeak langabeziarako eskubidea emango luke, lan-ordutegiak eta atsedenaldiak arautuko lituzke, erregimen orokorraren mende geratuko lirateke, soldata handituko luke (lanbide arteko gutxienekoa), negoziazio kolektiboari, lan-osasunari eta beste prestazio batzuei atea irekiko lieke.

Ekainaren 9an, gaur, gorteak osatzen dituzten pertsona horiek, gehienak etxe- eta zaintza-lanen kontratatzaileak direnak, bidegurutze batean egongo dira. Zintzotasunez emango al dizkiete eskubideak etxea garbitzeagatik eta haurrak zaintzeagatik gaizki ordaintzen dieten emakumeei?